W rozmowie z dr. inż. Markiem Reichem, ekspertem w dziedzinie mikrobiologii rolniczej, przedstawiamy fakty na temat genetycznie modyfikowanej żywności i pokazujemy, jak może ona zmienić przyszłość.
Czym jest GMO?
GMO, czyli genetycznie modyfikowane organizmy, to temat, który budzi sporo emocji, ale co tak naprawdę oznacza? Jak wyjaśnia dr inż. Marek Reich, proces modyfikacji genetycznej polega na wprowadzeniu zmian w DNA organizmu, aby nadać mu określone cechy. Dzięki temu możemy stworzyć rośliny bardziej odporne na szkodniki, choroby czy trudne warunki pogodowe, co ma ogromne znaczenie w kontekście zmian klimatycznych.
Przykłady? „Złoty ryż” wzbogacony witaminą A może pomóc walczyć z niedoborami pokarmowymi w biedniejszych regionach świata. Dr Reich podkreśla, że dzięki GMO możemy nie tylko zwiększać wydajność upraw, ale też ograniczać stosowanie chemii w rolnictwie, co jest korzystne dla środowiska. Czy to nie brzmi jak technologia, która może zmienić przyszłość?
Dlaczego GMO budzi tyle emocji?
Negatywne opinie o GMO wciąż dominują, mimo że naukowcy od lat podkreślają jego potencjał i bezpieczeństwo. Skąd bierze się ta wrogość? W dużej mierze to efekt emocjonalnych przekazów, które w łatwy sposób trafiają do odbiorców. Zamiast faktów, często docierają do nas mity i obawy, które trudno później obalić.
Dodatkowo produkty oznaczone jako „bez GMO” utrwalają przekonanie, że wszystko, co genetycznie modyfikowane, jest z góry złe. Brak edukacji na temat tego, czym naprawdę jest GMO, sprawia, że wiele osób kieruje się lękiem, a nie rzetelną wiedzą.
Witam Was bardzo serdecznie. Nazywam się Magda Urbaniak, a to jest program Agromania. Moim dzisiejszym gościem jest dr Marek Reich, ekspert w dziedzinie mikrobiologii rolniczej. Witam Cię serdecznie. Dzisiaj poruszymy wątek, który rozpala mnóstwo dyskusji, głównie wokół tego tematu. Wydaje się negatywnych, czyli GMO. Porozmawiamy dzisiaj o tym, czym ono jest i czy jest faktycznie się czego bać. Zacznijmy zatem od definicji. Czym dokładnie jest GMO?
Witam Ciebie i witam wszystkich. O GMO. GMO są to genetycznie modyfikowane organizmy, czyli można powiedzieć krótko jest to modyfikacja genami. Czyli generalnie szukamy pozytywnych cech, na przykład roślin, łączymy je i wtedy można powiedzieć jest to gotowa roślina, która może klonować czy być generalnie odporniejsza na warunki, które są niekorzystne w dzisiejszym w dzisiejszej dobie zmian klimatu. Czyli generalnie mieszamy tutaj cechami roślin.
Czyli są bardziej odporne na choroby, bardziej odporne na pogodę.
Mogą. Mogą być bardziej odporne na choroby, na szkodniki, na tutaj generalnie też można modyfikować jakby skład rośliny, skład ziarna. Czyli na przykład jeśli jest problem ryżu i witaminy E, w tym ryżu jest mała zawartość tej witaminy. Można wyhodować taki ryż, taką odmianę, która ma wyższą zawartość tej witaminy i co w konsekwencji może odgrywać ogromną rolę w dożywieniu na przykład biednych dzieci w Afryce. Ponieważ generalnie mała zawartość witaminy, witamin powoduje na przykład problemy ze wzrokiem tych dzieci. Czyli można generalnie używać tej, można powiedzieć, manipulacji genami w sposób taki, ażeby wyprodukować taką odmianę tego ryżu, który będzie rozwiązywał ten problem konkretny ludzkości.
Czyli wzbogacanie o witaminy to jest jedna z rzeczy, które GMO jest w stanie zrobić. Jakie jeszcze inne ma zalety.
W przypadku, No, krótko można powiedzieć powiem dzisiaj w Europie jest oczywiście bardzo duży, bardzo duża niechęć do GMO, ale zwracam uwagę na element bardzo, bardzo ważny, ponieważ Rośliny genetycznie modyfikowane, tak jak kukurydza jest uprawiana w Stanach Zjednoczonych, Ameryki Północnej czy Południowej. Czy również taka soja i taka kukurydza jest odporna na szkodnika, omacnicę, prosowiankę. Czyli generalnie w Polsce my też ten problem mamy. Czyli dokładnie ta odmiana, która została wyprodukowana, wyhodowana na drodze tutaj GMO genetycznie modyfikowanej drodze jest jakby odporna na tego szkodnika. Czyli generalnie albo szkodnik jest odstraszany, albo po prostu szkodnik nie nie rozpoznaje tej kukurydzy. No i w konsekwencji, co jest też bardzo ważne, rolnik nie musi stosować środków ochrony roślin, insektycydów, które w dzisiejszych czasach pokazuje, że insektycydy ta skuteczność nie jest taka, jaka powinna być albo jaka była 20 lat temu. Czyli z czego to wynika? Wynika to z tego, że w naturze, w przyrodzie przyroda nie lubi pustki, więc te czynniki każdy organizm szuka i przystosowuje się na drodze naturalnej do środowiska i na przykład uodparnia się na taki środek syntetyczny.
Okej, to teraz przechodzimy troszeczkę też takie obszary, co może być słabszą stroną GMO. A zanim to, to zastanawiam się też, skąd w takim razie, skoro wymieniasz właściwie z taką łatwością, Bo są takie fakty naukowe, Jakie mamy zalety i przewagi GMO? Skąd Twoim zdaniem wzięła się tak zła reputacja tego typu właśnie modyfikacji?
To znaczy ja tak. Zła reputacja i to nawet można powiedzieć. Każdy może sobie wygooglować różne informacje z internetu i w internecie jest są informacje właśnie te złe, ale one nie są poparte faktami. Po prostu one nie są poparte wynikami i doświadczeniami naukowców. To jest to jest, szczerze mówiąc bardzo niepokojące, bo w mojej ocenie można powiedzieć w 50% naukowca, w 50% praktyka, bo pracuje na co dzień z rolnikami, na co dzień z firmami, które też jakby współpracują z rolnikami, dostarczają im środki do produkcji. I widzę, z jakimi problemami rolnicy się mierzą dzisiaj, tak? Czyli tutaj kwestia odporności, odporności, chorób, szkodników na, można powiedzieć, pestycydy i w to miejsce, jeśli się tworzy odporność, rolnicy szukają rozwiązań, szukają rozwiązań, Wiązań. Często, jeśli jakiś środek nie działa, stosują jeszcze jeden. Tak? Czyli generalnie zobaczmy, że stosują jeszcze więcej tych środków ochrony roślin. I dlatego uważam ja akurat jestem nastawiony na to, żeby rozwiązywać problemy, rozwiązywać problemy, które dzisiaj mamy w w rolnictwie i takie rozwiązanie jak GMO, czyli na przykład odmiana odporna, odporna na szkodniki, na żerowanie szkodników czy bardziej z genem odporności na okresy suszy, okresy suszy wynikające też często na przykład w naszym kraju już widać te zmiany klimatyczne, tak i tutaj można śmiało powiedzieć, że GMO znalazło bardzo, bardzo dobre zastosowanie.
Dlaczego jest taka niechęć do GMO?
Bo jest ogromna.
Moim zdaniem z tego względu, że za mało mówimy o tym, za mało mówimy o tym, co genetyczna inżynieria genetyczna może nam dać dla ludzkości. Organizacje, można powiedzieć proekologiczne, skupiły się na tych minusach czy tych wadach, że taka modyfikacja genomu może się wymknąć spod kontroli, może środowisko wyprodukować super chwast. Oczywiście te obawy są jak najbardziej. Gdzieś może zawsze można mieć obawy. Tak, tylko kwestia jest taka, że człowiek jest istotą rozumną i powinien zarządzać wiedzą i tym co dzisiaj osiągnięciami naukowymi, tym co dzisiaj, co dzisiaj ma. I uważam, że tutaj inżynieria genetyczna stoi na bardzo wysokim poziomie. Edukacja społeczeństwa powinna też iść w tym kierunku, ażeby pokazywać gdzie, w jakich aspektach, jakich aspektach czy w jakich gałęziach można wykorzystać, wykorzystać te osiągnięcia. Kwestia jest taka pierwsze już nawet z punktu widzenia naukowego. Genetycznie modyfikowane organizmy czy generalnie czy metody genetyczne dostały Nagrodę Nobla od 1983 roku i dwóch naukowców, czyli generalnie świat naukowy docenił, przeanalizował jak genetyczne modyfikacje mogą nam pomóc, mogą nam pomóc w wyżywieniu ludzi, w bardziej efektywnym wykorzystaniu na przykład jednego hektara gleby.
Dzisiaj widzimy problem taki, że są wycinane lasy, są wycinane lasy. Ale też musimy pamiętać, że w krajach rozwijających się miasta się rozrastają. Miasta się rozrastają, często kosztem bardzo dobrej jakości gleby i ta gleba bezpowrotnie jest praktycznie zabudowana, bo nie wróci do do uprawy. Czyli automatycznie mamy na świecie coraz mniej tej gleby uprawnej. Czyli generalnie powinniśmy się skupić na tym jak najbardziej efektywnie wykorzystać te zasoby, które mamy.
Też się zastanawiam w ogóle w kontekście tego, co powiedziałeś o tym, że stawiamy miasta na bardzo dobrych glebach, to przypomniało mi się Nowa Huta w Krakowie, która w całości postawiona jest na czarnoziemie, którego w Polsce mamy Ile procent?
6,5%.
Jest to bardzo optymistycznie do tego podeszłam. Może jak zabudowali Nową Hutę, to się zrobiło z sześciu przeszło do pół. Pamiętam, czytałam taką książkę, w której były właśnie spisywane wspomnienia mieszkańców terenów, które teraz należą do Nowej Huty. Oni nie wierzyli, że ktokolwiek zgodzi się na zabudowanie czarnoziemu. A myślę sobie jeszcze w kontekście tego, dlaczego tak silnie jest w nas zakorzenione to przekonanie o tym, że GMO jest złe. Przecież nawet teraz, w ostatnim czasie widzimy gdzieś jakieś opakowania produktów spożywczych, które mają oznaczenie, że są bez GMO. Czyli dalej tkwi w nas to przekonanie, że bez GMO znaczy lepsze. Ty, jak i cały świat naukowy mówisz, że GMO jest czymś dobrym i staram się rozgryźć skąd się to wzięło. Czy myślisz, że to jest może kwestia tego, że jakieś może lobby, a może po prostu ta siła tej narracji, która wyszła przez to, że jest to dobre. To jednak ta narracja mówiąca o tym, że kurczę, po prostu wszyscy za chwilę tutaj popadniemy w jakieś szaleństwo przez te modyfikowane, modyfikowane genetycznie żywność.
I rzeczywiście komuś jednak ten moment odszedł na tą edukację, czyli właśnie tym, którzy mówią, że to jest dobre. A zakrzyczani oni zostali przez tych, którzy mówią, że to jest niebezpieczne.
Chcę jeszcze tutaj dodać do tego, ażeby potwierdzić tą, tą korzystną stronę GMO. W 2016 roku zrzeszenie stu, bodajże szesnastu noblistów wystosowało pismo do Światowej Organizacji Zdrowia o apel, ażeby zaniechać narracji takiej niekorzystnej narracji w temacie GMO i narzędzi genetycznych inżynierii genetycznej w stosunku do modyfikacji roślin. Żeby zaniechać taką narrację i hejt ze strony też organizacji proekologicznych. I to pokazuje, w jak dużym, z jak dużym problemem mierzymy się, czyli jak duży problem dezinformacji. Gremium naukowe mówi o tym, że genetycznie te metody, czyli narzędzia, są dobre, pomagają w ludzkości, pomoże uratować setki, miliony ludzi wręcz, bo w liście było podane na choroby dziecięce w Afryce umiera 250 do pół miliona dzieci do 5 lat. Gdzie na przykład taki złoty ryż, o którym mówiłem, z podwyższą zawartość witaminy A, może uratować tych dzieci i to zobaczmy jak duże to takie lobby jest. I to proekologiczne lobby nie jest poparte takimi naukowymi dowodami, bo sami nobliści apelują o to, żeby nie słuchać tego, tych informacji pochodzących z tych organizacji, no bo to jest nieprawda, jest to nieprawdą i tu.
Oczywiście w przypadku przypadku, tak jak powiedziałem też na początku, w przypadku nowości, nowych rozwiązań zawsze są zwolennicy i przeciwnicy. Jednak tutaj mamy twarde dowody na to, ażeby wchodzić w to i są to elementy, które mogą nam tylko i wyłącznie pomóc rozwiązać problemy, które dzisiaj są dotykają nas również tutaj lobby. Oczywiście z drugiej strony, jeśli ktoś jest właścicielem patentu lub ktoś ma opracowane metody, które w jakiś sposób są bardzo mocno indywidualne, czyli czyli wyłącznościowe dla jednej organizacji, to druga organizacja może po prostu zwalczać tą. Czyli to o tym lobby często się mówi.
Interesy wewnętrzne pomiędzy różnymi organizacjami tutaj dochodzą do głosu.
To są myślę, że to są interesy największych organizacji na świecie i często w przypadku. To jest moje zdanie, a wiem, bo też i z różnymi organizacjami, największymi światowymi koncernami chemicznymi też współpracuję. Wiem, że w przypadku, jeśli zastosujemy czy będziemy uprawiać kukurydzę genetycznie modyfikowaną, odporną na albo tak odporną na szkodniki, czy odporną na jakieś choroby, które wymagają aplikacji fungicydu. Raz, dwa, trzy, cztery. To zobacz, że ta odmiana rozwiązuje pewien problem dla rolnika, ale dla firmy, która sprzedaje fungicydy. No niestety nie. Nie rozwiązuje, bo już tych fungicydów nie będą. Nie będą tak konieczne.
Czyli gdzieś tam zawsze jest jakieś tło sytuacyjne, które warto mieć w głowie, kiedy słucha się tych głosów negatywnych. Odnośnie do GMO. Wspomniałeś o ryżu, który jest wzbogacany w witaminę A, co jak wiemy bardzo dobrze wpływa na wzrok dzieci i właściwie nas wszystkich. Jakie są jeszcze produkty, które mógłbyś wskazać, tak, żeby wiesz, łatwiej było nam, widzom, słuchaczom wyobrazić sobie, co jeszcze wzbogaca, co jeszcze ulepsza GMO pod kątem właśnie takiej wartości odżywczej.
Tutaj kwestia. Kwestia wartości odżywczej to w zależności od regionu takie gatunki. Przypadku W przypadku soi wyższa zawartość białka. Niższa zawartość glukozynolanów, czyli substancji, które są anty żywieniowe dla człowieka, dla zwierząt czy kwestia głównie tutaj odporności na niekorzystne warunki. Ryż niekoniecznie musi musi rosnąć w warunkach beztlenowych, a szuka się rozwiązań, ażeby ten ryż jakby mógł być uprawiany w innych warunkach, czyli tych takich. W przypadku warunków beztlenowych bardzo dużo metanu się też wydziela do do atmosfery i również taka modyfikacja genetyczna by pomogła w rozwiązaniu tego problemu. Ryż jest jednym z głównych upraw na świecie. Jest to źródło węglowodanów. Więc w przypadku. W przypadku pszenicy pszenica. Zawartość. Można. Modyfikacje genetyczne. Choć zawartość białka w ziarnie. Zawartość witamin, Ale również też mniejsza. Większa zawartość glutenu również może modyfikacja genetyczna wprowadzić z powrotem do uprawy. Takie gatunki pradawne, czyli te, które były może nie z tak wysoką wydajnością, ale które gdzieś tam wyginęły, gdzieś ta hodowla w tych matecznikach została zaniechana, a teraz poprawiona genetyka wchodzi, może wejść na na rynek również gatunki odporne, gatunki roślin uprawnych, odporne na herbicydy, czyli generalnie to też jest jeden z bardzo wrażliwych tematów, ale patrząc na tutaj na przykład takim przykładem są buraki, buraki cukrowe, które które są uprawiane i można zastosować jeden herbicyd, który zwalcza chwasty czy większość chwastów, A burak sobie rośnie.
Oczywiście z buraków mamy mamy cukier, czyli takie takie też genetyczne modyfikacje mogą odnosić się do polepszenia, czyli zwiększenia zawartości cukru w buraku. Tak, to też są takie elementy, na których nam nam zależy. Na dzisiaj nie możemy uprawiać buraków genetycznie modyfikowanych, żadnych praktycznie roślin, więc dzisiaj możemy powiedzieć tylko jakby, które problemy rozwiązał, rozwiązała ta inżynieria Genetyczna na przykład. Na przykład w innych krajach, gdzie jest już stosowana od wielu, wielu lat. Dzisiaj możemy powiedzieć, że to. To może wpłynąć na na polepszenie właśnie tutaj problemu W przypadku chwastów, czyli czyli. Czyli zastosujemy jeden herbicyd, który załatwi wszystkie chwasty. Nie będziemy musieli trzy, cztery, pięć razy jeździć.
Co jest i kosztowne, ale też nie do końca dobre dla naszego zdrowia, przede wszystkim.
Środowiska.
I dla środowiska. Właściwie każdy na tym straci. Dokładnie.
I to to na tym. Moim zdaniem o tym właśnie konsumenci też tego nie wiedzą, ponieważ okej, dzisiaj w takim konwencjonalnym rolnictwie mamy odpowiednie normy. Zresztą polskie rolnictwo średnio w Polsce stosuje się mniej środków ochrony roślin, tutaj mówię średnio na hektar aniżeli średnia w Unii Europejskiej, więc nasze produkty są zdrowsze od tych, które można powiedzieć, są dostępne w całej reszcie Unii Europejskiej. Wynika to. Wynika to też kwestia. Rolnicy podchodzą do produkcji też bardzo restrykcyjnie i poważnie. I też również instytucje, które można powiedzieć, monitorują, pilnują stosowanie środków ochrony roślin też, na co zwracają ogromną, ogromną uwagę. No ale tutaj nie możemy się oszukiwać w przypadku konsument chce mieć dobry, dobrą żywność, zdrową żywność ok. Dzisiaj może konsument zapłacić za tą żywność odpowiednio, może więcej. Druga kwestia jest rolnik, który musi, żeby utrzymać się na rynku, musi produkować ekonomicznie, efektywnie.
Czy musi połączyć te dwa elementy, te dwa elementy?
I teraz w przypadku, jeśli, dajmy na to, te buraki, jak się będę czepiał, będzie stosował jeden oprysk, a nie cztery, no to dla środowiska mamy większe. No, bezpieczniejszy jest dla środowiska. Dwa jest bezpieczniejsza żywność dla konsumenta. I również trzeci element dla rolnika najważniejszy, że ma tą technologię tańszą na hektar.
Jeżeli rozmawiamy o podejściu polskiego rolnika, wiemy o tym, że stosuje on rzeczywiście tych nawozów mniej, to dużo mniej, nawet kilka razy mniej niż rolnik w innych krajach Unii Europejskiej. Czy Twoim zdaniem możemy powiedzieć, że polski rolnik to jest rolnik, który bardzo świadomie zarządza swoim gospodarstwem? Mam na myśli to, że zarówno te decyzje ekonomiczne, ale też decyzje środowiskowe są dosyć racjonalne i że ta postawa polskiego rolnika to jest taka postawa, którą możemy się chwalić na arenie europejskiej.
Postawa rolnika znaczy postawa rolnika, można powiedzieć porównam tutaj do do można jakiegoś europejskiego, tak? My jesteśmy w rolnictwie jako rolnicy na etapie bardzo intensywnych. Udoskonaleń w rolnictwie i dzisiaj bardzo duży nacisk kładą rolnicy też na glebę, na jakość tej gleby. Ale też to wynika również z tego, że mamy ograniczony płodozmian, czyli generalnie 70% w strukturze całych użytków w Polsce to zboża. Więc generalnie rolnicy patrzą Jak z roku na rok widzą, że plonowanie jest niższe i wprowadzają inne gatunki, inne gatunki. Oczywiście zgodnie z tym, co ekonomicznie jest uzasadnione, bo nie będziemy, nie będziemy uprawiać jakichś dziwnych gatunków, które później nie są handlowe. I to jest to jest to jest ten, ten ten problem.
Wszystko trzeba wyważyć, wszystko.
Trzeba oczywiście tutaj wyważyć, ale tutaj też trzeba wziąć pod uwagę, że rolnictwo w Polsce jesteśmy jednym z największych krajów, tutaj potęgą rolnictwa. Ja jestem z tego, z tego dumny. Największymi producentami jabłek w Europie, drugim bodajże co na świecie też truskawki, również inne drób, żywiec, żywiec drobiowy. Czyli tak na dobrą sprawę jesteśmy potęgą w rolnictwie i rolnicy na dzisiaj są bardzo świadomi, bardzo świadomi i że potrzebują, że też potrzebują nowych technologii. Chcą stosować nowe technologie, ale też muszą. Muszą widzieć perspektywę dobrego, dobrych cen, dobrego zbytu i rolnik jest gotowy produkować jak naj najwyższą jakość. Zresztą to to już dzisiaj to dzisiaj robi.
Rolnik wykorzystuje dzisiaj, tak jak mówisz. Po pierwsze reaguje na bieżąco odnośnie do tego, co się dzieje w gospodarstwie. Musi pamiętać, nie okłamujmy się, musi pamiętać o tym, żeby to się na koniec dnia czy sezonu po prostu spinało. Ale pamięta wciąż i to też myślę, że jest ważne, żeby to podkreślić. O tym, że środowisko tutaj też w tym wszystkim odgrywa bardzo ważną rolę i bierze to pod uwagę. Mówisz o wielu zaletach GMO, które potwierdza świat naukowy w całej rozciągłości, ale przeciwnicy mówią o tym, że GMO powoduje, że mamy super chwasty. Na przykład ty sam wspomniałeś o różnych zagrożeniach, które też są możliwe. Czy Twoim zdaniem z GMO, mówiąc kolokwialnie, można przesadzić?
Ciężko. Ciężko tutaj można powiedzieć. Mi dzisiaj powiedzieć jednoznacznie, że nie. Tak, bo mówię jak.
Bardzo zachwalasz GMO, ale mów jak jest.
To znaczy kwestia. Kwestia jest oczywiście człowiek. Człowiek i człowieka pomysły dalej co zrobi z tą inżynierią? Może być. Może być oczywiście różna, ale jeśli. Jeśli nie mamy złych zamiarów, to naprawdę. Naprawdę możemy zdziałać bardzo dużo dobrego. Tu jeśli chodzi o teorię super chwastów. To tak na dobrą sprawę ta teoria jest, można powiedzieć, mi znana. Ale w przypadku naturalnych odporności i mutacji w środowisku również. Również takie niebezpieczeństwo istnieje. To nie jest jakby takie realne zagrożenie, które spowoduje, że będziemy uprawiać kukurydza, która będzie wielkości, nie wiem, drzew eukaliptusowych, bo to nie jest nie jest możliwe w naszym, naszym klimacie.
Rozmawiając o tym, co w przyszłości. To nasuwa się automatycznie pytanie czy za chwilę cała żywność jaką produkujemy. Tak patrząc z Twojej perspektywy będzie to żywność GMO. Czy taka jest jedyna droga, do której dzisiaj zmierzamy? Biorąc pod uwagę, że populacja rośnie i to dynamicznie?
Myślę, że myślę, że na dzisiaj, na dzisiejszy dzień nie jest to aż tak bardzo duże zagrożenie, że będziemy mieli wszystko GMO, bo też część jakby modyfikacji nie będzie się zwyczajnie opłacało, tak? No bo jeśli, jeśli nie będziemy mieli, jeśli będziemy sobie radzili w konwencjonalnymi metodami, to tutaj nie trzeba będzie, nie trzeba będzie używać pewnie na dzień dzisiejszy drogich, drogich narzędzi, jaką jest jaką jest modyfikacja genetyczna. Nie, to są to są to są jednak innowacje, innowacje biotechnologiczne, które wymagają zaangażowania kapitału. Ktoś ponosi koszty, więc będzie też i zainteresowany zwrotem. Ja na przykład jeszcze kilka lat temu jak jak no można powiedzieć wizytowałem u hodowcy niemieckiego. Hodowla akurat to była pszenicy i mówił, że żeby wyprodukować odmianę, odmianę dzisiaj pszenicy, którą dzisiaj możemy z niej mieć chleb tak potrzeba 16 lat, 16 lat badań, doświadczeń, krzyżowań. Czyli generalnie to, co nam daje inżynieria genetyczna. Jakby wycinamy nożyczki genetyczne to narzędzie tak jakby wycinamy z dna geny, które korzystne są z jednego z jednej odmiany do drugiej i to przenosimy jakby w taki sposób laboratoryjny i ona rośnie.
I wtedy mamy, widzimy, czy ta cecha, która jest pożądana dla nas, czy roślina pokazuje w przypadku natury, no to mamy te 16 lat ciężkich, ciężkich doświadczeń, mnóstwo zaangażowania, pieniędzy, ludzi i tak na dobrą sprawę to jedna odmiana wychodzi na na światło dzienne, a setki innych gdzieś tam po drodze. No ta hodowla nie zdaje egzaminu, nie jest tak bardzo przystosowana jak jak byśmy chcieli. Więc tutaj raz jakby narzędzia inżynierii genetycznej upraszczają ten proces, przyspieszają. No a to też jakby daje mniejsze zaangażowanie pieniędzy. A wiadomo też, jakby produkcja czegokolwiek na świecie, no jest, po prostu zaangażowane są. Jest dwutlenek węgla. Tak, to jest, to jest. To jest ślad węglowy. Czyli im więcej nad czymś pracujemy, tym większy jest koszt dla środowiska.
Czyli właściwie im skracamy bardziej ten proces, tym. I znowu ekonomicznie zyskujemy, ale też zyskuje całe środowisko. Myślę, że bardzo fajnie, że wspomniałeś w ogóle, jak ogromny, długi jest to proces, jak żmudny. 16 lat, kawał czasu, a my widzimy, mam na myśli my, osoby niezwiązane z rolnictwem, widzimy tylko ten produkt finalny i w ogóle gdzieś tam nie świta nam jak wiele czasu i energii to może zabrać. Mówiłeś też o tym, że witamina A więcej białka to są te plusy, które nasz organizm może odczuć z produktów pochodzących z GMO. A czy są jakieś negatywne skutki dla naszego zdrowia, które mogą właśnie płynąć z tych produktów wyprodukowanych?
Raczej raczej w tym momencie nie ma takich skutków, ponieważ jeśli można powiedzieć manipulujemy tą genetyką, to i tak i tak ta roślina rośnie w glebie i to roślina decyduje i natura, jak ten proces jest podłożony. I to jest naturalnie. Czyli tutaj nie ma niebezpieczeństwa, niebezpieczeństwa, żeby żeby coś się przedostało do natury. Ale też z praktyki wiem, że jeśli dojdzie do powstania super chwastu czy jakiegoś zmutowanego organizmu roślinnego, to i znajdzie się również naturalny pasożyt czy naturalny szkodnik. Także to też nie chwasty. Oczywiście nie dopuści do do sukcesji, że nam zaraz wyrosną wszędzie w naszych blogach, blokach czy na trawnikach wielkie chwasty. No nie jest to. To może jest możliwe tylko w filmach, Jeszcze na dodatek science fiction.
Więc skupiając się na tym, co prawdziwe, a nie na tym, co ewentualnie może się stworzyć i oby rzeczywiście tylko na ekranie czy z modyfikacjami możemy przesadzić.
Czy z modyfikacjami możemy przesadzić? Jeśli patrzymy na rośliny z punktu widzenia.
Rozmawiamy dzisiaj o roślinach.
Ok, moim zdaniem nie. Nie możemy, nie możemy przesadzić i nie możemy się obawiać tego na zapas, ponieważ na dzisiaj nie ma takiej. Nie ma takich przesłanek, żebyśmy mogli przesadzić z tego względu, że. No to wszystko jest kontrolowane. Jest to w warunkach kontrolowanych. To człowiek decyduje, jaką część informacji przekazuje z gatunku do gatunku czy odmiany do odmiany i jest to pod naszą kontrolą. A jeśli roślina już z tymi cechami znajduje się w środowisku, tak, czyli jest uprawiana przez rolnika, to już natura decyduje jak o dalszych, dalszych losach.
Jeżeli miałbyś krótko odpowiedzieć na to zdanie, że nie jest kwestią tego, że mamy za mało żywności, ale to, że ją źle dystrybuujemy, to co byś na to odpowiedział?
Problem jest. Problem jest dokładnie taki, że mamy tą żywność. Tak, mamy jest jej dużo w Europie. Nie potrafimy zarządzać tą żywnością, bardzo dużo tej żywności się marnuje. Ale też trzeba pamiętać o tym, że patrząc na cały świat, to jednak cały czas umierają ludzie z braku albo z niewystarczającej kaloryczności. Więc może problem głodu na świecie jest głodem, jest problemem moralnym w przypadku, jeśli bierzemy pod uwagę, tak jak tutaj przykład dzieci afrykańskich. No to jest rozwiązanie, które dzisiaj hodowcy czy czy właściciele puli genetycznych odmian właśnie złotego ryżu i innych właśnie tych modyfikacji są gotowi, żeby żeby ten problem rozwiązać. Są jakieś obawy tylko i wyłącznie bardziej moralne, jakieś obawy niepoparte przykładami i faktami naukowymi.
W kontekście tego, co wiemy teraz, dzisiaj, po naszej rozmowie. Czy my powinniśmy w ogóle zwracać uwagę na to, co jest na opakowaniach? To znaczy czy jest GMO, czy nie jest GMO? Czy to w ogóle powinno nas jakoś obchodzić?
Moim zdaniem nie. Moim zdaniem nie, bo też kwestia jest taka, że w Polsce czy w Europie nie uprawiamy genetycznych odmian czy roślin. Są jakieś sporadyczne miejsca w testach. Ja nad tym ubolewam, że bardzo mało jest takich doświadczeń i to też też mnie na przykład dziwi, że że naukowcy nie testują tego, tych różnych innowacji w warunkach polowych, ale moim zdaniem konsument nie nie powinien się obawiać produktów. Produktów, które są jakieś wartości zawartości GMO.
Ta dyskusja, debata bardzo mam wrażenie emocjonalna, miejscami na temat GMO. Wciąż ma miejsce. Ona nie ustaje, a wręcz mam wrażenie, że się nasila. I dzisiaj dołączyliśmy do tej debaty z Twoim głosem, głosem eksperckim i głosem, można powiedzieć naukowym. I wam zostawiamy decyzję odnośnie do tego, co w takim razie o GMO będziecie dzisiaj myśleć, ale zachęcamy do tego, żeby tych informacji szukać jeszcze więcej. Moim gościem dzisiaj był dr Marek Reich, ekspert w dziedzinie mikrobiologii rolniczej. Dziękuję Ci bardzo za to, że byłeś moim gościem.
Dziękuję. Dziękuję państwu.
Ja nazywam się Magda Urbaniak, a to była Agromania.
